De tospråklige diktene i serien «Parallell» har utviklet seg på en helt spesiell måte. De er skrevet fram parallelt på poetens morsmål og norsk. Fra forfatterens første skisse på arabisk har diktene til slutt blitt ferdige dikt på både norsk og arabisk i samme bok. Hvordan har det skjedd? Bli med inn bak scenen.
Forfattere jobber på ulike måter. Noen skriver tekstene nesten ferdig før de viser dem til noen, andre leverer et tidlig utkast og får tilbakemelding før de jobber videre.
Diktet «Jeg var ikke der da de skrek», ble jobbet med i flere omganger. Her deler vi tre ledd i prosessen fra skisse til ferdig dikt.
Den første skissen ble skrevet av forfatteren Ali Hayder på arabisk. Han laget selv en enkel «grovoversettelse» på norsk slik at vi som ikke kunne arabisk fikk se konturene av diktet og kunne begynne å disktuere det.
Ali Hayder fortalte også hva han ønsket å få fram: I diktet ønsket han å beskrive en faktisk hendelse; nemlig hva som skjedde da myndighetene i Irak ville frigjøre byen Mosul fra IS. Myndighetene bombet byen for å drive IS ut. Mange sivile havnet under ruinene. Forfatteren Ali Hayder befant seg utenfor byen da dette skjedde, i trygghet langt fra hendelsene, og ønsket å sette ord på fortvilelsen han kjente på.
لم اكن هناك حين صرخوا
لم اكن هناك
ولم اكن اعرف ان هذا سيحدث لهم
وانهم سوف يكونون وسط الموت هكذا
قالوا لي انها ساعات فقط وينتهي الامر
قالوا لي ان الاشجار ستحتفظ بثمارها
وقالوا لي الكثير
كني كنت بعيدا حين جرى كل هذا
كنت بعيد حتى اني لم اسمع صراخهم
حتى اني لم اجمع اشلاءهم
كنت بعيد
وكانوا وحدهم يتالمون بصمت ويرحلون
Jeg var ikke der da de skrek.
Jeg var ikke der.
Jeg visste ikke at dette kom til å skje med dem.
Og de er midt i døden så
de fortalte meg at det bare tok noen timer så var det slutt.
De fortalte meg at trærne kommer til å beholde fruktene sine.
De fortalte meg mange ting
men jeg var ikke der da det skjedde.
Jeg var så langt borte at jeg ikke kunne høre skrikene deres
at jeg ikke kunne samle sammen bitene deres.
Jeg var langt borte
(De var stille og de var alene.)
Neste skritt var å få inn en tolk og oversetter som både kunne arabisk og norsk. Sammen med tolken og oversetteren Sherin A. Wahab diskuterete vi diktet. Dialogen oss i mellom førte til at forfatteren Ali Hayder kom med forslag til endringer i den arabiske versjonen. Disse endringene ble umiddelbart oversatt til norsk i en dynamisk prosess.
Slik ble diktet etter dialogene.
لم اكن هناك حين صرخوا
لم اكن هناك
ولم اكن اعرف ان هذا سيحدث لهم
قالوا انها ساعات فقط
وينتهي الامر
قالوا ان الاشجار ستحتفظ بثمارها
وقالوا الكثير
لكني كنت بعيدا حين جرى كل هذا
Jeg var ikke der da de skrek
Jeg var ikke der
Jeg visste ikke at dette kom til å skje med dem.
De fortalte at det bare tok noen timer
så var det over
De fortalte at trærne kommer til å beholde fruktene sine
De fortalte mange ting
men jeg var langt borte da det skjedde
Alle bøker som gis ut på et etablert forlag i Norge, får en redaktør. Redaktørens oppgave er å gi tilbakemelding til forfatteren slik at forfatteren fortsetter å jobbe videre med teksten sin. I dette prosjektet er det Aschehoug forlag som har gitt ut bøkene. Slik ble diktet seende ut helt til slutt etter at redaktøren ble med i temaet og ga sine tilbakemeldinger:
لم اكن هناك حين صرخوا
ولم اكن اعرف ا
ن هذا سيحدث لهم
لم اكن هناك
قالوا انها ساعات فقط
وينتهي الامر
قالوا ان الاشجار ستحتفظ بثمارها
وقالوا الكثير
لكني كنت بعيدا حين جرى كل هذا
Jeg var ikke der da de skrek
Jeg visste ikke
at dette skulle skje dem.
Jeg var ikke der.
De fortalte at det bare tok noen timer
før det over.
De fortalte at trærne kommer til å beholde frukten.
De fortalte mye,
men jeg var langt borte
«Parallell» er en ny serie med tospråklige diktbøker skrevet av poeter som bor i Norge, initiert av Leser søker bok og utgitt av Aschehoug Forlag. Dette er ikke vanlige gjendiktninger, men bøker skrevet fram parallelt på poetens morsmål og norsk. Bak hver bok du leser står det et lag: poeten, minst én oversetter, noen ganger en tolk, en rådgiver fra Leser søker bok og redaktøren. Arbeidet er todelt: Poetens skrivetid alene, og lagets samarbeid i verksteder. Poeten skriver diktene på sitt morsmål, diktene blir oversatt til norsk, diskutert og redigert i verkstedene.
I disse samtalene oppklarer laget kulturelle misforståelser og lar de to språkene påvirke hverandre. Vi arbeider for at diktene skal uttrykke poetens tanker med samme styrke på begge språk. Det vil si at ordene ikke alltid er de samme, men at effekten av ordene er så lik som mulig. Når vi sitter i samme rom og lytter til hverandre får vi dikt som snakker til oss på to språk samtidig. Samtalene som gjorde disse bøkene mulig, ligger som spor i teksten, klare til å plukkes opp i nye samtaler.
موازاة هي سلسلة جديدة من مجموعات شعرية ثنائية اللغة كتبها شعراء مقيمون في النرويج. بدأ السلسلة جميعة (قارئ يبحث عن كتاب) وتنشرها دار نشر أسكاهاوغ. لا توجد ترجمات عادية في هذه السلسلة، بل مجموعات كُتبت بلغة الشاعر الأصلية موازاة مع اللغة النرويجية. هناك فريق وراء كل كتاب تقرأه: الشاعر، مترجم واحد أو أكثر، وأحياناً مترجم شفوي، ومشاور من الجمعية والمحرّر. يمر العمل في مرحلتين: مرحلة كتابة الشاعر بنفسه، وتعاون الفريق في ورشات عمل. يكتب الشاعر القصائد بلغته الأصلية، يقوم المترجم بنقلها إلى اللغة النرويجية، وبعدها يناقش الفريق ويحرر النصوص في هذه الورشات. كما يتم في هذه اللقاءات توضيح سوء الفهم الثقافي والحضاري، وبهذا تؤثّر اللغتان أحدها على الأخر. هدفنا هو أن يعبّر الشعر عن أفكار الشاعر باللغتين مع قوة متطابقة. قد تختلف الكلمات، ولكن تأثيرها على القارئ يكون متماثلاً. عندما نجلس معا في الغرفة ونصغي إلى بعضنا البعض نحصل على شعرٍ يتحدث إلينا بأكثر من لغة. الحوارات التي أثمرت عنها هذه المجموعات موجودة كقرائن في النص، قابلة لتداولها في حوارات جديدة.
